pozaformalny

Pozaformalny (przymiotnik) oznacza to, co nie należy do formalnych zasad, procedur ani struktur. Termin ten opisuje zazwyczaj coś nieoficjalnego, swobodnego lub wykraczającego poza obowiązujące normy formalne. W języku potocznym może dotyczyć stylu ubioru, sposobu prowadzenia rozmów czy organizowania wydarzeń, a w naukach społecznych także zjawisk funkcjonujących poza formalnym systemem.

Etymologia i odmiana wyrazu wskazują, że pozaformalny pochodzi od przyimka poza i przymiotnika formalny. W praktyce występuje w formach zgodnych z rodzajem gramatycznym: pozaformalny (m), pozaformalna (f), pozaformalne (n). W użyciu bywa traktowany jako jeden wyraz, rzadziej rozdzielany.

Zastosowania obejmują różne dziedziny. W naukach społecznych i edukacji pojęcie bywa używane do opisywania zjawisk leżących poza formalnym porządkiem, takich jak komunikacja poza formalnymi kanałami czy działania nieobjęte formalnym programem. W praktyce funkcjonuje także w kontekście stylu i kultury organizacyjnej, gdzie sugeruje mniej strukturalny, bardziej elastyczny charakter.

Równoległe znaczenia i synonimy: najbliższym odpowiednikiem jest nieformalny, choć pozaformalny podkreśla również aspekt wyjścia poza formalne ramy, a nie tylko brak formalności. W niektórych kontekstach różnica między tymi pojęciami jest subtelna i zależy od użycia językowego. W terminologii edukacyjnej standardowym zwrotem pozostaje edukacja pozaformalna.