posthumanizmu

Posthumanizm to szeroki ruch filozoficzny i kulturowy, który kwestionuje centralność człowieka w myśleniu o świecie. Jako projekt krytyczny wobec tradycyjnego humanizmu dąży do zdecentralizowania pojęcia podmiotu ludzkiego oraz uwzględnienia roli innych gatunków, technologii i środowiska.

Historia posthumanizmu sięga inspiracji z końca XX wieku, w tym poststrukturalizmu, feminizmu i studiów nad nauką i technologią. Ważne wpływy wywarli: Donna Haraway (Cyborg Manifesto), N. Katherine Hayles (How We Became Posthuman) i Rosi Braidotti (The Posthuman). Oni sugerują, że granice między człowiekiem, zwierzęciem i maszyną są płynne, a ludzka tożsamość jest procesowa i materialna.

Główne tematy obejmują dekonstrukcję antropocentryzmu, uznanie materialności ciała, rozchodzenie podmiotowości poza człowieka oraz rolę technologii, zwierząt i środowiska w kształtowaniu tożsamości. Posthumanizm analizuje wpływ sztucznej inteligencji, robotyki i biotechnologii na praktyki etyczne i polityczne oraz próbuje przemyśleć prawa i status innych bytów.

Od transhumanizmu różni się m.in. celem i perspektywą. Transhumanizm skupia się na ulepszaniu ludzkich możliwości przez naukę i technologię; posthumanizm kwestionuje ludzką centralność samą w sobie, podkreślając interdyscyplinarną sieć relacji między człowiekiem, zwierzęciem, maszyną i środowiskiem.

W debacie krytycy wskazują na zagrożenia relatywizmu, nihilizmu politycznego lub pomijanie kwestii praktycznych i nierówności. Zwolennicy natomiast podkreślają, że posthumanistyczne perspektywy mogą poszerzać etykę, prawo i praktykę naukową w epoce technologicznej i ekologicznej.