parçalanmak

Parçalanmak, Türkçe'de bir şeyin parçalar halinde dağılması, daha küçük parçalara ayrılması anlamına gelen fiildir. En temel anlamıyla maddelerin ya da yapıların dış etkenler veya zamanla bozunma nedeniyle parçalanması durumunu ifade eder. Mecaz anlamda ise toplulukların, örgütlerin veya kavramsal bütünlüklerin değişen koşullar altında dağılması veya bölünmesi anlamında kullanılır.

Kelime köken olarak parça kelimesinden ve -lanmak ekinden türetilir; parçalamak fiilinin edilgen formudur. Parçalanmak, bir şeyin kendi kendine ya da dışsal etkilerle küçük parçalara ayrıldığını belirtir. Türkçe'de sık kullanılan bir yapıdır ve çeşitli zaman ve kiplerle çekimlenir.

Kullanım alanları arasında fiziksel parçalanma, bozulma veya ayrışma; biyolojik bozunma ve kimyasal ayrışma süreçleri; ayrıca mecazî ve sosyo-politik bağlamlar bulunur. Fiziksel örnekler: Kaya, rüzgar ve su etkisiyle parçalandı; ahşap uzun süren dış etkenlerle parçalanır. Biyolojik bağlamda, organik maddeler zamanla parçalanır. Mecazî kullanımlarda ise bir topluluk ya da devletin birliği, iç çekişmeler nedeniyle parçalanabilir.