orzecznika

Orzecznik, w języku polskim, to element predykatu imiennego zdania, który po czasowniku łączącym, najczęściej być, określa lub opisuje podmiot. Jego zadaniem jest uzupełnienie znaczenia orzeczenia i wskazanie, kim lub czym jest podmiot lub jaką cechę posiada. Przykład: Jan jest lekarzem.

Orzecznik może przybierać różne formy. W przypadku orzecznika imiennego najczęściej jest to rzeczownik lub zaimek w właściwym przypadku, najczęściej narzędniku: Jan jest lekarzem. Może także występować jako przymiotnikowy orzecznik, czyli przymiotnik w mianowniku, np. Ona jest piękna, To był dobry dzień. W zdaniach z innymi czasownikami łączącymi, takimi jak stać się, zostać, okazać się, orzecznik funkcjonuje podobnie: potwierdza tożsamość, własność lub cechę podmiotu, np. Zostałem inżynierem, Okazało się to trudne.

Podstawowa funkcja orzecznika to łączenie podmiotu z informacją o jego identyfikacji, stanie lub cechach. Orzecznik zgadza się z podmiotem w liczbie i rodzaju, zwłaszcza gdy jest przymiotnikiem, natomiast przy orzecznikach rzeczownikowych następuje dopasowanie formy przypadkowej (np. narzędnik w przypadku rzeczowników). Ważne jest rozróżnienie od dopełnienia i innych części składowych predykatu: orzecznik nie wskazuje na działanie na rzecz ani nie określa relacji przedmiotu, lecz opisuje podmiot w kontekście czasownika łączącego.

W praktyce nauczania gramatyka przedmiotu bywa nazywana „orzecznikiem imiennym” w określonych kontekstach, a jego właściwe użycie zależy od rodzaju czasownika łączącego oraz formy predyktywnej.