nizomlari

Nizomlari ishlovchi yoki tadbirni boshqaruvchi qoidalar to‘plami bo‘lib, tashkilot, jamiyat yoki faoliyatni muvofiqlashtirish uchun belgilangan qoidalar, nizomlar yoki charterni anglatadi. Uzbek tilida "nizom" so‘zining ko‘plik shakli bo‘lgan nizomlari odatda tashkilotning asosiy huquqiy hujjati sifatida qaraladi.

Nizomlari tarkibi odatda tashkilotning maqsadi, faoliyat doirasi va qamrovini belgilashdan boshlanadi. Keyingi bo‘limlarda tashkilot tuzilmasi, hokimiyat organlarining vakolatlari, tashkiliy safarlar, saylash yoki tayinlash tartibi, majlislar o‘tkazish qoidalari, ovoz berish tartiblari, byudjet va moliyaviy hisobot, audit, nizomlarni o‘zgartirish yoki yo‘qotish tartibi kabi masalalar bo‘ladi. Shuningdek, a’zolik shartlari, a’zoliklar nizomi, intizomiy qoidalar va rozilik haklarining belgilanishi mumkin.

Nizomlari ko‘pincha nodavlat notijorat tashkilotlari, sport federatsiyalari, o‘quv-tadqiqot maskanlari, korxonalar yoki davlat tashkilotlarining rasmiy hujjati sifatida qabul qilinadi. Ular rasmiy ro‘yxatga olish talabi bilan mos kelishi, tashkilot faoliyatini qonuniy ravishda boshqarishi hamda kelajakda o‘zgarishlar kiritilishi uchun asos bo‘ladi. Nizomlar odatda umumiy yig‘ilish yoki vakolatli organ tomonidan o‘zgartirilishi mumkin.

Etymologiya jihatidan nizom so‘zi forscha/arabcha ildizga borib taqaladi va “tizim, tartib” ma’nolarini anglatadi. Nizomlari, odatda, “nizom” ning ko‘plik shakli bo‘lib, konkret tashkilot yoki faoliyat uchun ishlab chiqilgan rasmiy qoidalarning to‘plamini ifodalaydi.