nafnfræði

Nafnfræði, eða onómastík, er fræðigrein sem rannsakar nöfn og nafnnotkun í samfélagi og tungumáli. Hún fjallar um uppruna, merkingu, myndun og dreifingu nafna, sem geta verið persónu- og ættarnöfn, staðar- og landnöfn, fyrirtækja- og vörumerki eða önnur sérnafni. Helstu undirgreinar eru persónu- og ættarnöfn (anthroponymy/ættarnafn) og land- eða topynym (landnöfn/landnafnafræði), auk sérnafna og fínskenndra nafna sem spila samfélagsleg hlutverk.

Nafnfræði tekur einnig til félagslegra og menningarbundinna þátta sem hafa áhrif á nafngiftir og nafnnotkun. Hún skoðar hvernig nöfn endurspegla mál, menningu, fylgi reglum og lagningu, og hvernig nöfn breytast með tíma og samskiptum við aðra menningarheima. Rannsóknaraðferðirnar geta falið í sér etymology (upprun nafnanna), sagnfræðilegar heimildir, samræður munnlegra og rituðu gagna, samanburðarmálfræði og tölvugagnasöfn.

Í íslenskri máli og samfélagi hefur nafnafræði sérstaka þýðingu vegna reglubundinnar nafngiftarreglugerðar. Íslendingar hava oft patronymic eða matronymic nafngiftakerfi (son/dóttir), og í flestum tilvikum þarf nafn barnsins að samræmast íslensku málkerfi. Mannanafnanefnd (Mannanafnanefnd) er opinber stofnun sem metur ný persónu- og ættarnöfn og ákvarðar hvort þau falli vel að tungumálinu og lagaregla. Nafnfræði tengist aðferðafræði og hagnýtingu í tögum, ættarsögu, landfræðikortum og stafrænum gagnasöfnum.

Skoðunarviðmið: onomastics, persónu- og ættarnöfn, landnöfn, fyrirtækja- og stofnananafn.