mukolytika

Mukolytikler, balgamın viskozitesini azaltarak mukusun çıkışını kolaylaştıran ilaçlar sınıfıdır. Genelde öksürükli hastalarda havayollarında mukusun inceltilmesiyle solunumu rahatlatır ve enfeksiyonların seyrini destekler. Akut veya kronik bronşitler, KOAH atakları, bronşiektazi, kistik fibrozis ve bazı enfeksiyonlarda semptom yönetimine katkı sağlar.

Mekanizma açısından mukolytikler, mukus proteoglikonlarındaki disülfid köprülerini kırarak balgamı inceltir. En yaygın tiol türevi olan N-asetil sistein (NAC), bu bağları koparır ve bazı durumlarda glutatyon üretimini artırarak oksidatif strese karşı koruma sağlar; NAC ayrıca acetaminofen (paracetamol) aşırı dozunun antidotu olarak kullanılır. Diğer ajanlar arasında bromheksin, ambroksol ve karbocistein bulunur; bunlar da mukusun üretimini ve hareketini kolaylaştırarak balgamın atılmasını destekler.

Kullanım alanları arasında ağızdan veya inhalasyon yoluyla verilebilmeleri bulunur; bazı durumlarda intravenöz yoldan da uygulanabilir. NAC, acetaminofen zehirlenmesinde acil antidot olarak kullanılırken, diğer mukolitikler kronik veya akut solunum yolu hastalıklarında semptomların yönetimine yardımcı olur.

Yan etkiler ve uyarılar arasında gastrointestinal şikayetler (bulantı, kusma), ağız kokusu veya rahatsızlıklar, nadir bronkospazm ve alerjik reaksiyonlar yer alabilir. Hamilelik veya emzirme dönemi ile çocuklukta kullanım, hastanın yarar/riski değerlendirmesine göre doktor tarafından karar verilir. Mukolitiklerin öksürük baskılayıcılarla birlikte kullanımı mukusun çıkışını zorlaştırabileceğinden dikkatli olunmalıdır.