mikroszkóp

Mikroskop to urządzenie optyczne umożliwiające obserwowanie przedmiotów zbyt małych, by były widoczne gołym okiem. Dzięki zestawowi soczewek i źródła światła mikroskop powiększa obraz oraz pozwala badać szczegóły na poziomie komórek i mikroskopijnych struktur. Zasada działania opiera się na skupianiu światła przez soczewki, co tworzy powiększony obraz na obserwowanym obiekcie. Rozdzielczość zależy od długości fali światła oraz od jakości układu optycznego.

Historia mikroskopu sięga końca XVI wieku, prawdopodobnie do wynalezienia przez braci Janssenów. W XVII wieku obserwacje Antoniego van Leeuwenhoeka, który ulepszył proste mikroskopy i badał mikroorganizmy, znacząco posunęły rozwój tej dziedziny. W późniejszych wiekach wprowadzono techniki kontrastowe, takie jak mikroskopia fazowa czy różnicowa, a także udoskonalono źródła światła i okular.

Współczesna mikroskopia obejmuje różnorodne typy. Mikroskop optyczny (światłowy) używa światła widzialnego i jest powszechnie stosowany w edukacji i biologii. Mikroskopy stereoskopowe, obrotowe i fluorescencyjne służą do obserwacji z różnych kątów i w specjalnych warunkach. Mikroskopy elektronowe, w których światło zastępują elektrony, umożliwiają znacznie większe powiększenia i rozdzielczość; TEM (transmisyjny) bada wewnętrzne struktury, SEM (skaningowy) tworzy trójwymiarowe powierzchnie. Mikroskopy skaningowe żądzą natomiast skaningowych sond, takich jak AFM i STM, które badają topografię na poziomie atomów.

Zastosowania mikroskopów obejmują biologię, medycynę, materiałoznawstwo i edukację. Wraz z postępem technicznym rozwijają się metody kontrastu, cyfrowa obróbka obrazu i techniki łączące mikroskopię z innymi metodami analitycznymi, co poszerza możliwości obserwacyjne i analityczne.