mikroilemci

Mikroişlemci, bir bilgisayarın merkezi işlem birimi (CPU) olarak görev yapan entegre bir devredir. Bir programca saklanan talimatları okuyup yürütür; aritmetik, mantık ve akış kontrolü işlemlerini yerine getirir. Günümüz mikroişlemcileri tek bir çipte milyarlarca transistör barındırır ve yüksek performans ile enerji verimliliğini bir araya getirir.

Çalışması, komut seti mimarisi (ISA) ile tanımlanan talimatların bellekten alınması (fetch), çözülmesi (decode) ve yürütülmesi (execute) yoluyla gerçekleşir. Bellek hiyerarşisi ve önbellekler performansı etkiler; çok çekirdekli tasarımlar, boru hatları ve çoklu iş parçacığı gibi teknolojiler hız artışı sağlar.

Kökenleri 1970’lerde olan mikroişlemciler, Intel 4004 (1971) ve 8086 (1978) gibi ilk ticari modellerle dikkat çekti. Zamanla transistör yoğunluğu arttıkça çipler daha karmaşık hale geldi ve güç yönetimi ile entegrasyon gelişti.

Türler arasında genel amaçlı mikroişlemci (CPU), dijital sinyal işlemcisi (DSP), mikrodenetleyici ve sistem-on-a-chip (SoC) bulunur. Mikrodenetleyiciler çevre birimleriyle entegrasyonu yoğunlaştırırken, SoC tüm bileşenleri tek bir çipte birleştirir.

Programlama açısından mikroişlemciler, işletim sistemleri, derleyiciler ve yüksek dillerle çalışır. Performans, saat hızı, mimari verimlilik ve bellek hiyerarşisi gibi etkenlerle belirlenir.

Mikro ilemci terimi bazı kaynaklarda mikroişlemci olarak yazılır; doğru kullanımı mikroişlemci olmalıdır. Eğer bu terim farklı bir kavramı ifade ediyorsa bağlamı belirtiniz.