merkezcilik

Merkezcilik, Türkçede merkezi yönetimin güçlendirilmesini savunan bir tutum veya ideoloji olarak tanımlanabilir. Kelime kökeni merkez (orta) ve -cilik yapısından türetilmiştir. Terim, bağlama göre farklı anlamlar kazanabilir: bir yandan merkeziyetçilik olarak da kullanılan merkeziyetçi yaklaşım, devletin yetkilerinin ülke çapında merkezde toplandığı politika ve idare biçimini ifade eder; diğer yandan siyasette orta yolu benimseyen, uç kutuplaşmayı yumuşturmaya odaklanan bir merkezcilik (centrism) olarak da kullanılır.

Merkezcilik olarak ele alındığında temel özellikler şunlardır: tek tip politikaların uygulanması, yerel farklılıkların ve özerklik arayışlarının sınırlanması, kamu hizmetlerinin standardizasyonu ve merkezi kurumlar aracılığıyla hesap verebilirlik ile koordinasyonun artırılması. Bu yaklaşım, genellikle devlet bütünlüğünü, tutarlılığı ve kaynakların eşit dağıtımını savunur.

Kullanım bağlamına göre eleştiriler değişir. Merkeziyetçilik eleştirmenleri, yerel taleplerin ve bölgesel çeşitliliğin bastırılmasına yol açabileceğini, bütçe ve politika kararlarının yerinden yönetimden uzaklaşarak adaletli dağıtımında sorunlar yaratabileceğini öne sürer. Merkezcilik olarak anılan bir merkezleşme yaklaşımı ise pragmatizm ve uzlaşı arayışını öne çıkarabilir; ancak karar süreçlerinin yavaşlaması ve kullanıcı odaklılık eksikliği gibi eleştirilere de yol açabilir.

Görünüm ve bağlam olarak merkezciliğin sağ ve sol arasında değişen spektrumlarda görüldüğü, farklı dönem ve coğrafyalarda merkeziyetçilikten yana veya karşıt biçimde biçimlendirilmiş tartışmalarla karşılaştığı söylenebilir. See also: merkeziyetçilik, decentralizasyon, merkezcil politikalar, yerelcilik.