matróz

Matróz to polskie określenie marynarza zatrudnionego na statkach, najczęściej w żegludze towarowej i na jednostkach marynarki wojennej. W praktyce chodzi o członka załogi pracującego na pokładzie, realizującego zadania na pinch decku: obsługę liny, cumowanie, obsługę żagli i sprzętu pokładowego, pomoc przy przeładunkach towarów, a także udział w wachtach i czynnościach związanych z bezpieczeństwem oraz utrzymaniem statku.

Etymologia i zakres znaczenia. Słowo matróz wywodzi się z zapożyczeń z języków mórz; w polszczyźnie funkcjonuje jako odpowiednik angielskiego seafarer czy niemieckiego Matrose. W języku żeglarskim matróz oznacza najczęściej osobę pracującą na pokładzie, niezależnie od stopsów, choć bywa używany zamiennie z ogólnym terminem marynarz. W praktyce może obejmować różne stopnie w obsadzie pokładowej, od młodego marynarza po bardziej doświadzonego członka załogi.

Szkolenie i kwalifikacje. Praca jako matróz wymaga odpowiednich kwalifikacji zgodnych ze standardami STCW. Nabywa się je poprzez szkoły morskie i akademie morskie, certyfikaty bezpieczeństwa oraz badania lekarskie. W Polsce ścieżki kształcenia prowadzą m.in. do Akademii Morskiej (miejscowości Gdynia, Szczecin) oraz innych ośrodków szkoleniowych. Posiadane dokumenty obejmują świadectwa kompetencji marynarza, certyfikaty szkolenia BHP, techniczne i medyczne, które uprawniają do pracy na morzu.

Zatrudnienie i warunki pracy. Mąrynarze pracują na podstawie umów załogi, reguluje ich prawo morskie międzynarodowe (m.in. SOLAS, STCW) i krajowe przepisy pracy na morzu. Praca wiąże się z długimi rejsami, dystansem od domu i okresemy gotowości do wykonywania obowiązków w różnych warunkach pogodowych. Zawód utrzymuje standardy bezpieczeństwa, szkolenia stałe i możliwość zrzeszenia w związkach zawodowych.