konstytucyjnoci

Konstytucyjność (często również pojmowana jako konstytucjonalizm w naukach politycznych) to pojęcie opisujące zasadę, że władza publiczna działa na podstawie i w granicach konstytucji. Oznacza nadrzędność konstytucji nad innymi aktami prawa oraz ograniczenie władzy państwa przez normy, procedury i mechanizmy ochrony praw obywateli.

W praktyce konstytucyjność obejmuje m.in. trójpodział władzy, systemy kontroli konstytucyjności (sądy konstytucyjne lub równoważne organy), ochronę praw podstawowych, a także reguły działalności legislacyjnej i wykonawczej, które mają zapewnić przewidywalność i ograniczyć nadużycia. Istotnym elementem jest również zasada legalności działań państwa oraz zasada suwerenności narodu wyrażona w konstytucji.

Historia koncepcji konstytucyjności sięga idei oświecenia; od końca XVIII wieku konstytucje stały się narzędziem ograniczania absolutyzmu i ustanawiania rządów opartych na prawie. Istnieją różne tradycje konstytucyjności — w państwach o systemach prawa cywilnego i w państwach common law, a także w monarchiach konstytucyjnych i republikach. Łączą je jednak idee rządów prawa i ochrony praw jednostki.

Współcześnie konstytucyjność bywa przedmiotem debat o balansie między ochroną praw a decyzjami politycznymi, o roli sądów konstytucyjnych oraz o możliwości reform konstytucji. Kryzysy konstytucyjne i procesy amendacyjne ilustrują napięcia między stabilnością prawną a elastycznością systemu.