konserwizm

Konserwizm, czyli conservatism, to filozofia polityczna i moralna kładąca nacisk na zachowywanie tradycyjnych struktur społecznych oraz na stopniowe, rozsądne zmiany zamiast gwałtownej reformy. Zwolennicy konserwatyzmu argumentują, że społeczeństwo jest organicznym porządkiem, w którym instytucje takie jak rodzina, własność, religia i system prawny zapewniają ciągłość, stabilność i poczucie wspólnoty. Zmiana powinna być skromna i akceptowana na podstawie doświadczenia oraz uzasadniona istniejącymi instytucjami.

Główne założenia obejmują szacunek dla tradycji i dziedzictwa narodowego, legitymizację hierarchii i instytucji, priorytet prawa i praw własności oraz ostrożne podejście do eksperymentów społecznych. Religia, zwłaszcza w kulturach historycznie chrześcijańskich, często postrzegana jest jako źródło porządku moralnego i spójności społecznej. Państwo pełni rolę gwaranta porządku i strażnika dobra wspólnego, a wolności obywatelskie łączą się z poczuciem obowiązków i odpowiedzialności.

Warianturowanie i relacje: konserwatyzm może występować razem z liberalnymi ideami gospodarczymi (konserwatyzm liberalny) albo z nurtami chrześcijańsko-demokratycznymi czy nacjonalistycznymi. W zależności od kraju, różni się akcentami wynikającymi z lokalnej historii, religii i instytucji.

W Polsce konserwizm jest często kojarzony z myślą katolicką i z ruchami politycznymi skłonnymi do stopniowej reform, suwerenności narodowej oraz zachowania ładu społecznego w ramach porządku konstytucyjnego. Termin ten bywa używany do opisania środowisk centroprawicowych i tradycjonalistycznych w polskiej kulturze politycznej, zarówno w kontekście historycznym, jak i współczesnym.

Krytycy twierdzą, że konserwatyzm może utrudniać konieczne zmiany społeczne lub legitymizować nierówności, podczas gdy zwolennicy widzą w nim ochronę spójności społecznej, tożsamości kulturowej i sprawdzonych instytucji.