jetëgjatja

Jetëgjatja është një tregues demografik që përshkruan gjatësinë mesatare të jetës së një popullate në bazë të vdekshmërisë së regjistruar aktualisht. Shpesh matet si jetësia në lindje, duke parashikuar sa vite jetojnë foshnjat e porsalindur në një shoqëri me vdekshmëri të përgjithshme; mund të llogaritet edhe për një moshë të caktuar.

Matja kryhet me tablotë e jetës (life tables), të cilat tregojnë probabilitetin e vdekjes sipas moshes dhe gjinisë. Si rezultat, jetëgjatja ndryshon ndërmjet grupeve të ndryshme dhe shpesh është më e lartë te grá të burrave, si dhe varion ndër vende dhe rajone.

Në vendet me zhvillim të lartë, jetësia në lindje shpesh shkon rreth 80–85 vjet, ndërsa në vendet me të ardhura më të ulëta vlera janë më të ulëta. Faktorët që ndikojnë përfshijnë kushtet ekonomike, aksesin në kujdes shëndetësor, ushqimin, sëmundjet infektive dhe sëmundjet jo ngjitëse, edukimin dhe kushtet sociale.

Një këndvështrim i rëndësishëm është se jetëgjatja është një mesatare dhe nuk tregon saktësinë e jetës së një personi të veçantë. Ajo mund të ndryshojë me kalimin e kohës dhe me ndryshimet në shëndetësinë publike, politikat shëndetësore dhe faktorët shoqërorë. Pandemitë, luftërat dhe ndryshimet ekonomike shpesh ndikojnë në nivelet e saj afat-shkurtër.

Burimet për të dhënat për jetëgjatjen përfshijnë tablotë e jetës të publikuara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), Banka Ndërkombëtare dhe Komisioni i Kombeve të Bashkuara.