hormónar

Hormónar eru líffræðileg boðefni sem eru seytt af innkirtlum og flutt með blóðrásinni til markfrumna í öðrum vefjum. Þar bindast þeir við viðtaka og koma af stað boðferlum sem hafa áhrif á starfsemi frumna, efnaskipti og þroska. Hormón geta verið mismunandi í efnagerð og flokkast oft sem peptíð- eða próteinhormón (t.d. insúlín), sterahormón (t.d. estrógen, prógesterón, testósterón, kortísól) og amínhormón (t.d. adrenalín, noradrenalín, skjaldkirtilshormón).

Þau eru að mestu leyst í líkamsvökva og ferðast frekar laust eða bundin próteinum sem auka dreifingu og stöðugleika. Verkunarmáti þeirra fer eftir gerðinni: peptíð- og amínhormón hafa viðtaka á yfirborði frumuhimnu og leiða millifrumuboðleiðir; sterahormón og skjaldkirtilshormón komast oft inn í frumuna og hafa áhrif á tjáningu gena.

Stjórnun: Seyting hormóna er oft stjórnað af innkirtlakerfinu í gegnum undirstúku og heiladingul sem veita hormón sem örva eða hamla annarra innkirtla. Neikvætt endurgjöf tryggir að magni hormóna sé haldið innan viðurkennds svæðis.

Hlutverk: Hormón hafa víðtæk áhrif á næringu og orkunýtingu, vöxt og þroska, æxlun, vökvajafnvægi og margt annað. Dæmi um mikilvæga hormóna eru insúlín, adrenalín, kortísól, skjaldkirtilshormón, estrógen, prógesterón, testósterón og vöxtarhormón. Hormónin skýra einnig mörg einkenni og sjúkdóma, og meðferð beinist oft að stjórnun eða hlutverk viðtaka og seytunar.