heuristikami

Heurystyki to uproszczone reguły myślenia, które pozwalają szybko oceniać sytuacje i podejmować decyzje, gdy dostęp do pełnych informacji jest ograniczony lub czas naciska. Działają jako skróty poznawcze, redukując złożoność świata do kilku istotnych cech. Dzięki nim ludzie potrafią generować wystarczająco dobre rozwiązania, lecz używanie ich niesie ryzyko systematycznych błędów i uprzedzeń.

Najbardziej znane heurystyki to: heurystyka dostępności (ocena prawdopodobieństwa na podstawie łatwości przywołania przykładów); heurystyka reprezentatywności (ocena podobieństwa do prototypu); kotwiczenie i dostosowywanie (rozpoczynanie od wstępnej wartości i korekta); heurystyka najmniejszego wysiłku (wybór rozwiązań wymagających najmniejszego nakładu poznawczego).

Zastosowania obejmują psychologię, ekonomię behawioralną, projektowanie interfejsów i algorytmy sztucznej inteligencji. W praktyce heurystyki mogą przyspieszać decyzje i ułatwiać codzienne działanie, ale także prowadzić do błędów poznawczych, takich jak przecenianie rzadkich zdarzeń, efekt potwierdzenia czy stereotypizacja.

Historia: pojęcie ograniczonej racjonalności wprowadził Herbert Simon; rozwijali je Kahneman i Tversky, którzy zidentyfikowali wiele konkretnych heurystyk i ich konsekwencji dla decyzji.