gezegenler

Gezegenler, bir yıldızın etrafında dolanan ve hidrostatik dengeye ulaşabilecek kadar kütleye sahip olan, çevresini temizlemiş gök cisimleridir. Uluslararası Astronomi Birliği’nin (IAU) 2006 yılında kabul ettiği tanıma göre bir gezegen olmak için üç ana kriter vardır: bir yıldızın etrafında dönmek, hidrostatik dengeye ulaşacak kadar kütleye sahip olmak ve yörüngesindeki komşuluğunu temizlemiş olmak. Bu tanım Pluto’nun cüce gezegen olarak sınıflandırılmasına yol açmıştır.

Güneş Sistemi’nde gezegenler genelde iki ana gruba ayrılır: iç gezegenler (katı yüzeylere sahip olanlar: Merkür, Venüs, Dünya, Mars) ve dış gezegenler (gaz devi ve buz devi: Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün). İç gezegenler kayalık ve metalik bileşenlerden oluşurken dış gezegenler büyük oranda hidrojen, helyum ve uçucu maddeler içerir.

Gezegen oluşumu, genç bir yıldızın çevresindeki protoplanet diskinden toz ve gazın birikmesiyle başlar; zamanla çekim kuvvetlerinin etkisiyle bu birikimler büyür ve gezegenler oluşur. Yörüngeler zaman içinde migrasyonla değişebilir; bu da farklı sistemlerde çeşitli konfigürasyonlara yol açar.

Bir gezegenin varlığı genellikle dolaylı yöntemlerle keşfedilir: transit yöntemiyle yıldızın ışığında görülen küçük düşüşler, radyo-doppler yöntemiyle yıldızın hareketlerindeki değişiklikler, doğrudan görüntüleme veya mikrolens gibi teknikler. Güneş Sistemi dışındaki gezegenler, exoplanetler olarak adlandırılır.

Exoplanetler çok çeşitli boyut ve yörüngelere sahiptir; bazıları yaşanabilir bölgelerde bulunabilir. Gezegen bilimi, oluşum süreçlerini, atmosferik bileşimleri ve potansiyel yaşanabilirlik konularını inceler.