engellilik

Engellilik, fiziksel, duyusal, bilişsel veya ruhsal işlevlerde kalıcı veya geçici bir bozulmanın, kişinin günlük yaşam faaliyetlerini ve toplumsal katılımını olumsuz etkilemesi durumudur. Engellilik, çoğu kez bir bozulma ile tek başına ortaya çıkan bir durum olarak ele alınsa da, modern yaklaşımlar bu bozulmanın bireyin çevresiyle etkileşimi sonucu ortaya çıkan engellerle beraber değerlendirilmesini savunur. Bu nedenle engellilik kavramı hem tıbbi/temel işlev bozulması anlamında hem de toplumsal bariyerler (ulaşım, iletişim, fiziksel erişilebilirlik, ayrımcılık) bağlamında ele alınır.

Engellilik türleri arasında fiziksel engellilik, görme engelliliği, işitme engelliliği, bilişsel ve zihinsel engellilik ile ruhsal sağlık durumları yer alabilir. Engellilik, bireyin eğitim, istihdam, sağlık hizmetlerine ulaşım, sosyal yaşama katılım ve bağımsız yaşama gibi alanlarda karşılaşabileceği güçlüklerle kendini gösterir. Erişilebilirlik ve kapsayıcılık bu güçlükleri azaltmayı amaçlar; mimari tasarım, iletişim yöntemleri, dijital altyapı ve hizmetlerin kapsayıcı sunumu bu çerçevede önceliklidir.

Uluslararası düzeyde engellilik hakları, eşitlik ve katılım ilkeleri etrafında şekillenen çerçevelerle korunur. Birçok ülke, eğitimden istihdama, sağlık hizmetlerinden sosyal yardımlara kadar engellilerin haklarını güvence altına almak amacıyla mevzuat ve politikalar geliştirmiştir. Engellilere yönelik anlayış, engelliliğin bir kişinin sorunları olarak değil, toplumun yapısal ve fiziki ortamlarının engelliliğe yol açtığı bir durum olarak ele alınmasını önerir.