ilkeleri

İlkeler, Türkçe’de principle, tenet veya kural anlamlarına gelen bir isimdir. Tekil formu ilke, çoğul formu ilkeler olarak kullanılır. İlikteki kökeni, eski Türkçe’de “örf, kural” anlamına gelen ilke kelimesine dayanır; genel olarak bir düşünce, değer sistemi veya davranış rehberi oluşturan temel kuralları ifade eder. İki temel kullanım alanında da sıkça karşımıza çıkar: etik/ahlaki bağlam ve pratik uygulamalar.

İlkeler, bireyler, kurumlar veya toplumlar için rehber niteliğindedir. Bir ilke, karar verme süreçlerinde referans noktası olur ve politikalar, yasalar veya etik duruşlar bu temel kurallar çerçevesinde şekillenir. Örneğin, adaletin ve şeffaflığın öncelik olduğu bir organizasyon, bu değerleri “ilkeleri” olarak belirtir ve kararlarını buna göre alır. Beş temel ilke gibi ifadelerle sayısal olarak da sıralanabilir.

Kullanım açısından “ilkeler” ve türevleri çeşitli bağlamlarda kullanılır. Günlük dilde “bu ilkelere uygun hareket etmek” gibi ifadeler sıkça görülür. Akademik ve kurumsal kullanımlarda ise “bilimsel ilkeler”, “etik ilkeler” veya “kurumsal ilkeler bütünü” gibi terimler öne çıkar. “İlkeleri” formu ise bu ilkelere yani belirli kurallara yönelik nesne durumunu ifade eder.

İlgili kavramlar arasında ilke, değer, norm ve prensip gibi benzer terimler bulunur; ancak ilke çoğunlukla davranışa yön veren temel kuralları belirtir.