endurupptöku

endurupptaka, einnig kölluð endurupptaka boðefna, er ferli þar sem taugaboðefni eru fjarlægð frá taugamótasvæðinu með því að þau eru flutt aftur inn í forverafrumu taugafrumunnar eða tilgrísliling glia. Þetta endurskipar boðefnin og lokar taugaboðinu með endurnýtingu í seykornin eða setur þau aftur í geymslu í taugafrumunni. Ferlið er lykillinn að því að stilla styrk boðefna í taugamótasvæðinu og hraða/hamla boðleiðni eftir þörfum.

Mergur endurupptöku felst í taugaboðefnatengdum flytjumvörðum sem eru staðsettir í forþrofi presynaptiska taugafrumu. Helstu flytjarnir eru serotonin-transporteri (SERT), dópamín-transporteri (DAT) og noradrenalín-transporteri (NET). Aðrir boðefnarháttir hafa sína eigin flytjara, svo sem GABA-transportera (GAT) og EAAT fyrir glútamöt. Þessir flytjarnir eru oft Na+- og Cl--háðir, og notkun Na+ gradientans gegnir mikilvægu hlutverki í að æða flutningnum. Eftir endurupptöku eru boðefnin geymd eða endurnýtt í biklu í taugafrumunni með hjálp taugabíflikjunnar VMAT, áður en þau borin aftur í taugamótin við næstu boðleiðni.

Læknisfræðilegur ávinningur og áhrif: Lyf sem hindra endurupptöku, eins og SSRI (t.d. fluoxetín), SNRI (t.d. venlafaxín) og NDRI, auka boðefnistyrk í taugamótum og eru notuð í meðferð á depressíu og sumum kvíðaröskunum. Cocaine og ýmis amfetamín hamla endurupptöku eða öfuga flutning, sem eykur boðefnisstyrkinn tímabundið. Athygli er vakin á því að ACh boðefnið er aðallega brotið niður í taugamótaskrínu með acetylcholinesterasa en endurupptaka choline og sumra taugaboðefna gegnir einnig hlutverki í viðhaldi myndunar boðefna. Endurupptaka er þar af leiðandi mikilvægur þætti í starfsemi taugakerfisins og í meðferðarsviðinu.