taugaboðefni

Taugaboðefni eru efni sem taugafrumur nýta til að miðla boðum milli taugakerfisins. Þau eru framleidd í presynaptic frumu, geymd í taugamótsekkjum og losuð þegar taugaboðspenna berst að endanum. Boðefnin ferðast yfir synapsa, bindast receptora á postsynaptic frumunni og geta hvatt eða hamlað boðspennuna, sem endurspeglar þau störf í tögnum taugakerfisins.

Flokkun taugaboðefna byggist á virkni þeirra í postsynaptisku frumunni. Algengustu boðefnin eru glutamat (örvandi) og GABA (hamlandi). Aðrir mikilvægir boðefni eru acetýlkolín (ACH), sem gegnir lykilhlutverki í taugamótabraut og vöðvasamdrætti; monoamines eins og dopamín, noradrenalín og serótónín, sem hafa mörg hlutverk tengd athygli, stemmningu og hreyfingu; auk histamíns og ýmissa neuropeptíða eins og substance P og endorfína, sem koma við sögu í sársaukaviðbrögðum og vellíðan.

Sambandið milli taugaboðefna og receptora er háð stjórnun og lokun boða. Boðefnin eru mynduð í presynaptic frumu, pakkuð í sekkja og losuð með Ca2+-háðum exocytósi. Þau bindast receptora og breyta starfsemi postsynaptískrar frumu. Lokun boðleiðarinnar gerist með endursöfnun boðefna í presynaptic frumu, niðurbroti af sértækum ensímum (t.d. acetýlkolínesterasa fyrir ACH) eða með örveitum (MAO/COMT) fyrir monoamines.

Hlutverk þeirra nær víða: þau stjórna vöðvasamdrætti, skynjun, athygli, tilfinningum og minni. Jafnvægi boðefna er grundvöllur eðlilegrar starfsemi; rangt magn eða dreifing tengist geðröskunum, Parkinsons-sjúkdómi, Alzheimer-sjúkdómi og öðrum ástanda.