eftirlits

Eftirlit er heildarhugtak sem lýsir starfsemi opinberra aðila sem hafa yfirsýn með tilteknu starfssviði og heimild til að gæta að lögum, reglum og stöðlum. Markmið eftirlits er að vernda hagsmuni almennings og notenda, tryggja öryggi og sanngjarna starfsemi, og stuðla að opinberri ábyrgð og gagnsæi.

Eftirlitsaðilar eru oft opinberar stofnanir sem starfa á vegum ríkisins eða sveitarfélaga. Helstu dæmi eru Fjármálaeftirlitið (FME), sem fer með eftirlit með fjármálamarkaði; Umhverfisstofnun, sem sér um umhverfisvernd; og Samgöngustofa, sem gæti öryggi og lögmæti í samgöngum. Seðlabanki Íslands stuðlar einnig að fjármálalegum stöðugleika og reglubundnu eftirliti.

Aðferðir eftirlits felast í veitingu starfsleyfa, reglubundnu eftirliti, áhættumati, skýrslugerð, rannsóknum og inngripum. Þegar þörf er á eru gerðar ákvarðanir um refsingar, fyrirmæli eða afturköllun starfsleyfis.

Eftirlit byggist á löggjöf sem veitir heimildir til rannsóknar og framkvæmdar, og stofnanirnar starfa oft með sjálfstæði innan ramma stjórnvalda en eru undir eftirliti ráðherra eða Alþingis. Saga eftirlits í Íslandi hefur mótast af endurskoðun fjármálakerfisins eftir kreppu sem hófst 2008 og leiddi til aukins áherslu á öryggi, ábyrgð og gagnsæi.