efikasiteti

Efikasiteti është një term që përshkruan mënyrën më të mirë për të arritur një rezultat me burimet e disponueshme. Në kuptimin teknik, ai përkufizohet si raporti midis outputit të prodhuar dhe inputeve të shpenzuar. Në një kuptim më të gjerë, efikasiteti nënkupton optimizimin e burimeve duke maksimizuar prodhimin ose duke minimizuar shpenzimet pa rrezikuar cilësinë. Ndryshe nga efektiviteti, i cili vlerëson nëse një qëllim arrihet, efikasiteti fokusohet në raportin input-output dhe në kursimet e mundshme të burimeve.

Ekzistojnë tri nivele të zakonshme të efikasitetit: teknik, alokativ dhe ekonomik. Efikasiteti teknik vlerëson nëse një sistem mund të prodhojë një sasi të caktuar output duke përdorur inputet më të ulëta. Efikasiteti alokativ (ose efikasiteti i alokimit) shikon nëse burimet janë përdorur në mënyrën më të mirë për të maksimizuar kënaqjen ose vlerën që tregu ka. Efikasiteti ekonomik kombinon të dyja dimensionet dhe mat performancën totalë të një ekonomie në një kontekst çmimesh dhe burimesh të disponueshme.

Matja e efikasitetit mund të realizohet me raportin output ndaj input, krahasime me standarde, ose me metoda siDEA (analiza e efikasitetit të të dhënave) dhe SFA (analiza e fronteirit stochastic). Këto mjete ndihmojnë të identifikohen diferencat midis performancës aktuale dhe asaj potenciale.

Aplikimet ndodhin në fusha të ndryshme. Në energji, efikasiteti ulet shpenzimet dhe emetimet; në prodhim, rrit produktivitetin; në transport dhe logistikë, redukton koha dhe shpenzimet; në sektorin publik, përmirëson përdorimin e burimeve të taksave. Efikasiteti vazhdon të jetë një fokus kyç në menaxhim dhe inovacion.