dómstólanna

Dómstólanna er beygingarmynstur í íslensku sem oft er notað til að vísa til allra dómstóla landsins. Dómstólar Íslands eru óháðir öðrum valdaboðum og starfa til að dæma í sakamál, úrskurða í einkamál og framfylgja réttindum borgaranna samkvæmt lögum.

Dómkerfi Íslands byggist almennt á þremur stigum: héraðsdómstólar, Landsréttur og Hæstiréttur. Héraðsdómstólar eru fyrsta stig dómskerfisins og fjalla um flesta almenn málaferli. Landsréttur er áfrýjunardómstóll sem tekur fyrir áfrýjur frá héraðsdómstólum. Hæstiréttur er æðsti dómstóll landsins og er endanlegt úrlausnarstig í flestum málum; hann dæmir í sérstökum tilvikum með leyfi.

Málaskrefin í dómsmáli hafa venjulega eftirfarandi gang: mál hefst í héraðsdómstólum, ef áfrýjuð er fer málið til Landsréttar, og í sumum málum getur Hæstiréttur dómstmað í endanlega ákvörðun eftir leyfi eða sérstakri heimild. Dómstólar Íslands veita almenningi aðgang að dómsuppsögnum og fyrirmælum, og mörg dómsmál eru opinber.

Saga og þróun: Landsréttur var stofnaður árið 2012 sem nýtt áfrýjunarstig í dómskerfinu; áður sinnti Hæstiréttur mörgum af þessum verkefnum. Sjálfstæði dómstóla er grundvallarforsenda réttarkerfis Íslands og felur í sér að ákvarðanir þeirra séu teknar óháð stjórnvöldum.

Tilgangur dómstólanna er að vernda réttindi, tryggja réttláta úrlausn og framfylgja lögum í samfélaginu.