demiryolu

Demiryolu, trenlerin raylar üzerinde hareket ettiği ve yolcu ile yük taşımacılığını sağlayan bir ulaşım sistemidir. Temel unsurları raylar ve traversler, üst yapı (kıyı ve geçiş öğeleri), sinyal ve haberleşme altyapısı ile elektrikli veya dizel güç kaynağı bulunan lokomotif ve vagonlardan oluşur. Hatlar genelde tek veya çift hat olarak inşa edilir; elektrikli ağlar ve bakım imkanlarıyla desteklenir. Demiryolu, karayolundan bağımsız uzun mesafeli taşıma kapasitesi sunar ve şehir içi/hafif raylı sistemlerle birlikte çalışabilir.

Tarihsel olarak demiryolu, 19. yüzyılda dünya çapında sanayileşmenin temel taşı haline geldi. Türkiye’de benzer şekilde Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde hatlar kuruldu ve ülkenin coğrafi yapısına uygun güzergâhlar geliştirildi. Günümüzde demiryolu ağı, devlet demiryolu işletmecileri ile özel şirketlerin ortak çalışmalarıyla yolcu seyahati, yük taşımacılığı ve lojistik hizmetler sunar; yüksek hızlı hatlar, bölgesel hatlar ve banliyö hatları gibi farklı hizmet türleri bulunur.

Altyapı ve standartlar, hattın tipi, güç kaynağı ve sinyalizasyon sistemiyle çeşitlilik gösterir. Tek hat veya çift hat yapısı ile elektrifikasyon ve iletişim altyapısı trenlerin güvenli ve verimli çalışmasını sağlar. Türkiye’de yaygın ray mesafesi 1435 mm olup, güvenlik ve uyum için uluslararası standartlar ile mevzuata uyum gözetilir. Dijitalleşme ve gelişmiş sinyalizasyon uygulamalarıyla güvenlik ve operasyonel verimlilik artırılmaktadır.