aukaverkanir

Aukaverkanir eru óæskanlegar eða ófyrirséðar afleiðingar sem fylgja læknis- eða sjúkraferli, oft tengdar lyfjum, fæðubótarefnum eða aðferðum. Þær geta verið milt eða alvarlegar og oft koma fram þegar meðferð hefst eða skammti er breytt. Upplýsingar um aukaverkanir eru hluti af upplýsingum um lyf og ráðum lækna og hjúkrunarfræðinga.

Algengar aukaverkanir eru oft milt og lagast gjarnan með aðlögun lyfja eða tímabærri hækkun eða lækkun skammta. Dæmi eru kviðverkir, höfuðverkur, þreyta, ógleði eða útbrot. Sjaldgæfar aukaverkanir geta verið alvarlegri og kalla á tafarlausa athygli. Alvarlegar aukaverkanir geta verið lífshættulegar eða valda stærri heilsufarsvandamálum.

Orsakir aukaverkana eru m.a. beinst farmakólogísk áhrif lyfs, samverkandi lyf, og einstaklingsbreytur eins og aldur, kyn, lifr- eða nýrnastarfsemi eða erfðir. Flest lyf hafa þekkt aukaverkunarmynstur sem læknir metur og miðlar.

Stjórn og viðhald: vægar aukaverkanir eru oft stjórnað með eigin getu til að hvíla, nægjum vökva eða rólegri meðferð. Ef einkenni eru alvarleg eða langvarandi, skal hafa samband við lækni eða leita neyðar. Aðlögun eða hættun lyfs krefst oft læknisákvörðunar.

Tilkynningar og eftirlit: notendur ættu að tilkynna öll óvenjuleg eða alvarleg einkenni til læknis eða hjúkrunar- og/eða til Lyfjastofnunar. Slíkar tilkynningar bæta öryggi og hjálpa við að bæta meðferðarmynstur. Í mörgum löndum er hægt að tilkynna aukaverkanir til framleiðanda eða reglubundinna stofnana, oft á netinu eða í síma.