Stíflur

Stíflur eru mannvirki sem byggð eru til að stýra, safna eða halda aftur vatni. Þær eru oft mikilvægur hluti vatnsforðakerfa og geta þjónað mörgum tilgangi, svo sem drykkjarvatnsöflun, garðyrkju- og iðnaðarnotkun, raforkuframleiðslu og rofastjórnun. Með stíflum er hægt að viðhalda vatnsforða, streyma vatni eftir þörfum og vernda samfélög og búsvæði fyrir flóð.

Algengar gerðir stíflna eru embankment-stíflur (jarðvegs- eða bergveggir sem mynda þjappaðan grunn) og steinsteyptar stíflur sem bera vatnið með eigin þyngd (gravity-stíflur). Einnig eru bogarstíflur (arch dams) sem nota bogalaga uppbyggingu til að dreifa þrýstingnum. Sumir stíflukostir fela í sér stoð- eða buttress-stíflur sem auka stuðning með sérstökum stoðgrindum. Stíflur eru með mismunandi stærð og virkni eftir tilgangi og umhverfis.

Áhrif og öryggi: Stíflur hafa áhrif á umhverfi og samfélög, meðal annars á renna vatns, fisk- og lífríki, svæði sem fyllist af vatni og landbreytingar. Auk þess getur misheppnuð stíflugerð valdið lekum, rofi eða alvarlegum flóðum. Þess vegna er mikilvægast að stíflur séu undir stöðugu eftirliti, með reglubundnu viðhaldi og öryggisráðstöfunum til að koma í veg fyrir skemmdir.

Ísland byggir stóran hluta af raforku sinni á vatnsaflstöðvum og þar er afleiðingin af stíflum mikil. Dæmi um dæmigerð verkefni eru stíflur sem tengjast virkjunum eins og Búrfellsvirkjun, sem hafa haft áhrif á náttúru og samfélag á sínum tíma. Stíflur eru því bæði tæknileg og pólitískt viðkvæm uppbygging sem byggist á kerfi öryggis, starfsanda og umhverfisáhrif.