Staðlar

Staðlar eru fastir vísar eða mælingarstöðvar sem notaðar eru í landmælingum og kortagerð til að tryggja samræmda og stöðuga grunnlínu fyrir mælingar og fasteignamörk. Þeir mynda geodetískt kerfi sem tengir hnit yfir tíma og staði.

Helstu gerðir staðla eru efnislegir vísar sem settir eru í jörð eða festir í mannvirkjum, til dæmis járnpinnar, stangar eða steinstallar, og náttúrulegir eiginleikar sem valdir eru sem varanlegir vísar. Staðlar þurfa að vera stöðugir, vel sýnilegir og standast veður og endurteknar mælingar.

Notkun staðla felur í sér að staðsetningar eru tengdar geodetíska grunnkerfinu og fasteignamörkum. Þeir eru notaðir til að staðsetja byggingar, framkvæmdir og kort, og til að samræma mælingar milli mismunandi svæða. Tæknin hefur þróast frá hefðbundnum mælingum yfir í notkun GNSS og total-stöðva (heildarstöðvar).

Saga staðla liggur að notkun þeirra í íslenskum landmælingum frá 19. öld. Með framgangi tækni hefur notkun staðla breyst og nú eru þeir aðallega notaðir sem varanlegir punktar en einnig sem sögulegar minjar sem geyma upplýsingar um fortíð mælinga og byggingar. Sumir staðlar eru varðveittir sem gögn og minjar sem veita innsýn í fyrrum mælingarvenjur.