Skattprósentur

Skattprósentur eru hlutfall skattlagningar sem notað er til að reikna út skattgreiðslur. Þær lýsa því hversu stórt hlutfall af tekjum, eignum eða neyslu er skattskylt. Skattprósentur geta verið beinar eða óbeinar og notaðar á mismunandi grunnfleti.

Beinar skattprósentur eru skattar sem beint lagðir eru á grunninn, til dæmis tekjuskattur og eignarskattur. Óbeinar skattprósentur eru skattar sem lagðir eru yfir þá neyslu eða framleiðslu sem fólk og fyrirtæki kaupa eða hagna, til dæmis virðisaukaskattur (VSK) og söluskattur. Saman mynda þær heildarst匇ttana sem fjármagna opinberar þjónustur.

Flest skattkerfi eru stigskipt eða með mismunandi prósentur eftir tekjum eða eignum; hærri hlutar tekna geta verið skattlagðir með hærri prósentu. Sum kerfi eru flat, þ.e. sama skattprósenta gildir fyrir alla, en þau hafa oft önnur fyrirkomulag til að tryggja tekjuöflun og forgangsverk.

Hvernig skattprósentur eru reiknaðar fer eftir grunninum (tekjur, neysla eða eignir) og gildandi reglur, þar á meðal undanþágur, skattafríðindi og tilheyrandi lög. Dæmi: í stigskiptum kerfi geta fyrstu tekjur verið skattlagðar með lægri prósentu en þær sem koma á eftir, sem leiðir til mismunandi raunprósentu eftir heildartekjum.

Áhrif skattprósenta hafa fært jafnvægi milli réttlætis, fjárhagslegs stöðugleika og hvata til vinnu og fjárfestingar. Almennt miða lönd við að skattkerfið sé réttlátt, skilvirkt og í samræmi við hagkvæm markmið.

Skattprósentur eru breytilegar eftir landi og ári, og samanburður byggist oft á mismunandi tegundum prósenta, hámarkskröfum og raunprósentum sem liggja að baki skattsókn.