Ndërhyrëse

Ndërhyrëse është një term në gjuhën shqipe që nënkupton një veprim ose seri veprimesh që ndërhyn në një proces, sistem ose dinamikë me qëllim të ndryshimit të tij. Si emër dhe si mbiemër, përdoret për të përshkruar një ndërhyrje ose një veprim ndërhyrës. Termi përdoret në shumë fusha dhe përmban kuptime të ndryshme sipas kontekstit.

Në fushën mjekësore, procedurat ndërhyrëse përfshijnë intervenime diagnostike ose trajtuese që realizohen me udhëzimin e imazhit dhe teknika minimale invazive, si ndërhyrjet me kateter ose procedura të udhëhequra nga imazhi. Synojnë të zvogëlojnë rreziqet dhe dëmtimet krahas metodave tradicionale, të stimulojnë rikuperimin dhe të zbusin intervenimet kirurgjike të hapura.

Në fushën e politikës dhe ekonomisë, "ndërhyrje" i referohet aktit të ndërmarrë nga qeveria ose tregu për të ndryshuar rrjedhën e ngjarjeve ekonomike ose sociale. Këto ndërhyrje përfshijnë rregullore, subvencione, politika tatimore, investime publike dhe mjete të tjera që synojnë të adresojnë pika të dobëta të tregut, të përmirësojnë mirëqenien ose të korrigjojnë kalibra të treguesve ekonomikë.

Në kuadrin shoqëror dhe të programimit të ndërhyrjes, ndëhyrjet sociale janë programe ose masa që synojnë të sjellin ndryshime shoqërore, shëndetësore ose zhvillimore, si fushata shëndetësore, programe arsimore dhe nisma të zhvillimit të komunitetit. Efektiviteti i tyre vlerësohet me hetimet e impaktit dhe analizat e kostos-beneficit.

Në kërkim dhe zhvillim, një ndërhyrëse mund të jetë një veprim ose modifikim i një sistemi për të ndryshuar procesin ose rezultatet, shpesh në kontekste eksperimentale. Etika e këtyre ndërhyrjeve përfshin vullnetin e të përfshirëve, peshimin midis rreziqeve dhe përfitimeve, dhe transparencën.