Mezopotamya

Mezopotamya, Yunanca’da “iki nehir arasındaki yer” anlamına gelen bir terimdir ve genellikle Tigris ile Euphrates nehirleri arasındaki bölgeyi ifade eder. Coğrafi olarak günümüz Irak’ının güneyiyle Suriye’nin doğusu, Türkiye’nin güneydoğusu ve İran’ın batı uçları arasını kapsar. Bereketli Hilal olarak da bilinen bu bölge, tarıma dayalı erken kentleşme ve devletleşme için elverişli zemin sunmuştur.

Bu bölgede Sümerler (yaklaşık 4. bin yıl BCE), Akadlar, Babililer ve Asurlar gibi uygarlıklar kuruldu. Uruk, Ur, Lagash ve Nippur gibi kent-devletleri burada ortaya çıktı. Çivi yazısı gibi yazı sistemleri geliştirildi; Hammurabi Kanunları gibi hukuki metinler önemli kaynaklar arasındadır. Tarımsal sulama ve kanal projeleriyle üretim artarken, tekerlek, ileri matematik ve astronomi ile edebiyat ve sanat alanında da kalıcı miras bırakıldı; Gılgamış Destanı bu mirasın en tanınmış örneklerindendir.

Zaman içinde Mezopotamya, Babil, Asur ve diğer siyasi güçlerin hakimiyeti altında kaldı; Pers İmparatorluğu’nun ardından Helenistik ve Roma dönemi etkileri görüldü. Bölgenin tarihî ve kültürel mirası, Orta Doğu medeniyetlerini ve dünya yazı geleneğini derinden etkiledi. Günümüzde Mezopotamya’nın coğrafi kapsamı değişmiş olsa da, tarıma dayalı sulama sistemleri, kentleşme ve yazının doğuşu gibi temel miraslar insanlık tarihinin önemli dönüm noktaları olarak kabul edilir.