Imiesów

Imiesłów, zwany także imiesłowem, to w polskiej gramatyce forma czasownika, która zachowuje cechy czasownika, ale występuje jako forma nieodmienna lub nieco odmienna w funkcji przysłówkowej lub przymiotnikowej. Imiesłowy łączą cechy czasowe i sposób akcji, a ich użycie umożliwia zadanie relacji między dwoma zdaniami lub dodanie dalszych informacji do rzeczownika.

Imiesłów przymiotnikowy czynny (present active participle) występuje w formach zakończonych najczęściej na -ący, -ąca, -ące (np. biegnący, czytająca, idące). Zgadza się z rzeczownikiem w rodzaju i liczbie, może pełnić funkcję przydawki lub rzadziej orzeczenia. Używany jest, gdy podkreśla się trwającą, równoczesną czynność podmiotu lub cechę przymiotnikową.

Imiesłów przymiotnikowy bierny (past passive participle) ma formy zakończone na -ny/-na/-ne lub -ty/-ta/-ne (np. napisany, czytana, zrobione). Służy do określenia cechy rzeczownika, czyli pełni funkcję przymiotnikową. Może występować jako przydawka w zdaniu lub jako część konstrukcji złożonej.

Imiesłów przysłówkowy czynny (adverbial participle) wyraża równoczasowość lub sposób wykonywania czynności i tworzy formy zakończone zwykle na -ąc (np. czytając, idąc, mówiąc). Wstawiany jest w zdanie jako część niepełnoprawnego połączenia i zazwyczaj oddziela się przecinkiem.

Imiesłów przysłówkowy bierny (adverbial participle) wyraża czynność wcześniejszą lub warunkującą i powstaje najczęściej z końcówką -wszy (np. zrobawszy, przybywszy). Używany jest do wskazania kolejności zdarzeń względem głównego czasu.

Imiesłowy stanowią istotny element stylistyki i źródło skrótów narracyjnych, lecz ich nadużycie może prowadzić do zbyt złożonych zdań. W praktyce najczęściej występują w tekstach formalnych, literackich i naukowych.