Hlutföll

Hlutföll eru hugtök í stærðfræði sem lýsa tengslum milli tveggja eða fleiri stærðfræðilegra eininga. Þau segja til um hversu mikið hvert atriði í sambandi við hitt er. Hlutfall getur verið sagt með tölum eða mælingum; dæmi: 3:5, sem má líka skrifa sem 3/5 eða desimaltöl á borð við 0,6.

Ef tvö hlutföll eru jafngild kallast það að þau mynda sambærilegt hlutfall; t.d. 3:5 og 6:10 eru sama hlutfall. Hlutfall getur verið stærðfræðilegt, en einnig notað í raunverulegum samhengi til að bera saman magn eða mælingar.

Til að vinna með hlutföll eru algengar aðferðir: einfalda hlutföll með því að deila tölunum með sama þætti sem er stærsti samhengill; breyta hlutföllum í desimaltöl eða prósentur; og nota kross-margföldun (a:b = c:d) til að sannreyna jafngildi með því að bera a*d við b*c.

Notkun hlutfalla er víðtæk: í stærðfræði og vísindum til að lýsa magn- og styrksambandi, í eldamennsku og efnafræði til að stilla hlutfall efna, í kartografíu og arkitektúr til að skilja mælingar og stærðir, auk hönnunar og listverka til að skapa samræmi í stærðum og hlutföllum.

Hugmyndin af hlutföllum hefur löngan sögu í fornöld og grundvallarverk Euclid er oft nefnt sem viðmið; samtíðar notkun byggist á einföldum aðferðum sem þróast með nýjum vísindum og tækni.