Hemiselüloz

Hemiselüloz, bitkisel hücre duvarlarında bulunan ve selüloz ile lignin dışında kalan polisakkaritlerin topluluğunu ifade eden bir terimdir. Selülozla birlikte hücre duvarının temel bileşenlerinden biridir ve lignin ile bağlar kurarak duvarın dayanıklılığını, esnekliğini ve geçirgenliğini etkiler. Bitkilerin büyümesi, hücre duvarının genişlemesi ve yapısal bütünlüğü için önemli bir matrisi oluşturur.

Moleküler olarak hemiselülozlar heterojen ve dallı polimerlerdir; tek tip monomer içermezler ve türlerine göre farklı polisakkaritleri kapsar. Yaygın olarak xilanlar, glukomannanlar, galaktomannanlar ve arabinozilanlar bulunur. Bu polisakkaritler çoğu zaman selüloz mikrofibrilleriyle hidrojen bağları veya diğer kuvvetlerle etkileşir ve duvar içinde ağ benzeri bir yapı sağlar.

Biyolojik rol açısından hemiselülozlar, hücre duvarında silindirik olmayan bir matrisi oluşturarak duvarın mekanik dayanıklılığını ve su geçirgenliğini ayarlar. Hücre büyümesi ve uzaması sırasında duvarın esnekliğini sağlayabilir, çeşitli enzimlerle parçalanabilir.

Endüstriyel açıdan odun ve tarımsal biyokütleden elde edilen hemiselüloz, kağıt ve pulp üretimi, biyoyakıt ve kimya endüstrilerinde hammadde olarak değerlendirilebilir. Ksilanlar gibi ana bileşenler alkali veya enzimatik işlemlerle izole edilebilir. Ayrıca bazı türevleri gıda endüstrisinde lif kaynağı veya kalınlaştırıcı olarak kullanılır.

Analiz ve özellikler, monosakarid içerikleri ve bağlantı tipleri üzerinden belirlenir; hidroliz ürünleri xilotrioz, xilos, arabinose gibi monosakaritlere ayrılarak kompozisyon profili çıkarılır.