Büyütmek

Büyütmek, Türkçe'de bir fiildir ve anlamları bağlama göre değişir. En temel anlamı bir nesnenin boyutunu artırmak veya büyütmektir; örneğin bir fotoğrafın veya resmin boyutunu büyütmek bu kapsama girer. Ayrıca insanlar veya hayvanlar için kullanıldığında, bir çocuğu yetiştirmek veya büyütmek anlamına gelir. Mecazî olarak da olay veya durumu abartmak, büyütmek anlamında kullanılır; örneğin olayları büyütmekten kaçınılmalıdır.

Etimolojik olarak büyütmek, büyümek fiilinden türemiştir. Büyüt- köküne -t- eklenerek ve mastar eki -mek getirerek oluşur; bu yüzden bir şeyi büyütme anlamını ifade eder. Geçişli bir fiildir ve çoğunlukla özne, doğrudan nesnesi üzerinde etkili olan bir eylemi belirtir. Şimdiki zaman, geniş zaman ve geçmiş zaman biçimleriyle çekimlenir: büyütüyor, büyütüyorlar; büyüttü; büyütecek. Pasif durum "büyütülmek" şeklinde oluşur ve edilgen kullanımlarda kullanılır.

Kullanım örnekleri çeşitlidir. Fotoğrafı büyütmek için bir görüntü düzenleme programı kullanıyoruz. Çocuğu büyütmek için ailesi ona sabır ve eğitim gösterir. Şirket üretimini büyütmeyi planlar; bu, kapasiteyi artırmayı ifade eder. Olayları büyütmekten kaçınmak, gerçeklere dayanarak hareket etmek anlamına gelir. Büyütmek fiili, Türkçede hem somut hem de soyut bağlamlarda sıkça karşılaşılan geçişli bir fiildir.

---