Beyincik

Beyincik (cerebellum), beynin motor koordinasyon, denge ve postür kontrolünden sorumlu ana yapılarından biridir. Kafatasının arkada, beyin sapı ile omuriliğin üstünde yer alır ve iki hemisfer ile vermis adı verilen orta çizgi yapısı tarafından kuşatılır.

Anatomi: Beyincik iki hemisfer ve aradaki vermis ile oluşur. Yüzeyi folia denen kıvrımlarla kaplıdır; beyin korteksi üç katmandan oluşan gri maddeden ve beyaz madde içeren derin çekirdeklerden oluşur (dentat, interpositus ve fastigial). Üst, orta ve alt cerebellar pedunküller aracılığıyla beyin sapı ve omuriliğe bağlanır. Temel damarlar PICA, AICA ve SCA'dır.

Gelişim: Beyincik, hindbrain'in metencephalon kısmında gelişir ve dentat çekirdek ile diğer çekirdeklerin oluşumuyla olgunlaşır.

Fonksiyon: İstemli hareketlerin planlanması ile yürütülmesi arasındaki hata bilgisini işler, hatayı düzeltir ve motor öğrenimini destekler. Denge, postür ve koordinasyon ile ince motor hareketlerin yürütülmesinde ana rol oynar. Ayrıca bazı çalışmalar cerebellumun kognitif işlevler ve dil gibi alanlarda da rol alabileceğini öne sürer.

Klinik açıdan: Hasar veya hastalıklar ataksi, dismetri, intention tremor, disdiadohokinezi ve geniş tabanlı yürüyüş gibi bulgulara yol açar; nistagmus görülebilir. Stroke, tümör, dejeneratif hastalıklar ve toksinlere bağlı hasarlar görülebilir. Cerebellar ataksinin kognitif/duygusal yönlerini kapsayan cerebellar cognitive affective syndrome tanımlanmıştır.

Tanı: Fizik muayene ve koordinasyon testleriyle şüphe uyandırır; MRI en güvenilir görüntüleme yöntemidir, CT de yardımcı olabilir.

Etymology: Beyincik terimi, Türkçede "beyin" kelimesine küçültme eki -cik ile türetilmiştir; İngilizce cerebellum, "küçük beyin" anlamına gelen bir terimdir.