çevrelemek

Çevrelemek, bir şeyi çevreye almak, etrafını sarmak veya kuşatmak anlamına gelen Türkçe bir fiildir. Geçişli bir fiil olup, çoğunlukla nesneye yöneliktir ve bir alanın, yapının ya da konunun etrafını oluşturan sınırı ifade eder. Sözcüğün temel kökeni çevre kelimesinden gelir; çevre ise sınır, çevre alanı veya ortam anlamlarını taşır.

Kullanım alanları

Coğrafya, mimari ve şehir planlamasında bir alanı veya yapıyı çevrelemek yaygındır. Örneğin bir şehir duvarlarla çevrelenebilir veya bir bahçe çitlerle çevrelenebilir. Ayrıca yol, park veya arazide estetik veya güvenlik amaçlı sınırlar oluşturmak için de kullanılır. Mecazi anlamda ise bir konuyu, grubu veya olayı kapsamak, kuşatmak anlamında da kullanılır; örneğin “projenin çevresini güvenlik önlemleriyle çevrelemek.”

Geometri ve dilbilgisi açısından

Geometride çevrelemek, bir şeklin etrafına başka bir şekil koyarak çevre sınırını belirlemek anlamını taşıyabilir; bu bağlamda “çevre” terimiyle sık karşılaşılır. Dilbilgisinde çevrelemek, bir nesneyi çevreleyen öğeler veya unsurlar biçiminde ifade edilerek mekânsal tasvirlere olanak sağlar.

Eş anlamlılar ve yakın anlamlılar

Çevrelemek ile sarmak, kuşatmak, çevre sarmak gibi eş anlamlılar kullanılır. Zıt anlamlılar ise içe almak veya açmak gibi ifadeler olabilir. Çevrelemek, somut durumlarda daha net sınırlar koymayı, mecazî durumlarda ise kapsamı genişletmeyi ifade eder.