zarodek

Zarodek to pojęcie używane w biologii do opisania wczesnego etapu rozwoju organizmu po zapłodnieniu. Ogólnie oznacza zlepek komórek, który rozwija się w kierunku dorosłej formy. Termin obejmuje zarówno zarodki zwierząt, jak i roślin, a w botanice odnosi się do rozwijającego się wewnątrz nasienia młodego organizmu roślinnego.

U zwierząt zarodek powstaje po zapłodnieniu zygoty i ulega serii podziałów komórkowych, prowadzących do moruli, blastuli i gastruli, a następnie do dalszej różnicowania tkanek. W przypadku ludzi embrionalny okres rozwoju obejmuje od zapłodnienia do końca ósmego tygodnia ciąży; po tym czasie rozwój klasyfikuje się jako okres płodowy. W embrionogenezie kluczowe są informacje genetyczne i sygnały molekularne, które kształtują organizację ciała.

U roślin zarodek rozwija się wewnątrz zapłodnionej komórki w nasieniu. Embriogeneza roślin prowadzi do utworzenia zarodka zawierającego przyszłe stożki wzrostu i korzeni oraz listków zarodkowych (cotyledonów); nasiono zapewnia substancje odżywcze niezbędne do kiełkowania. W zależności od grupy roślin, szczegóły budowy zarodka mogą się różnić, lecz jego funkcją jest przygotowanie młodego organizmu do rozwoju poza nasieniem.

Zarodek stanowi kluczowy pojęcie w embriologii, genetyce i botanicznej ontogenezie, łącząc naukę o rozwoju z dziedziczeniem i różnorodnością organizmów.