yönelimsel

Yönelimsel, yönelim veya yön kavramına ilişkin olanı ifade eden Türkçe bir sıfattır. Köken olarak yönelim kelimesinden türetilmiş olan bu sözcük, bir özelliğin veya davranışın belirli bir yönde ortaya çıktığını veya bu yönde değiştiğini belirtmek için kullanılır. Türkçede eş anlamlı olarak yönlü ya da yönlendirilmiş anlamlar da taşıyabilir; bağlama göre “orientation-related” veya “direction-dependent” olarak çevrilebilir.

Kapsamlı kullanım alanları vardır. Fizik ve malzeme biliminde yönelimsel özellikler, bir maddenin özelliğinin yönlendirmeye bağlı olarak değiştiğini ifade eder. Örneğin kristal yapılarda elektrik iletkenliği, mıknatıslanma ya da kırılma indisi belirli eksenlere göre farklılık gösterebilir. Sıvı kristallerinde moleküllerin yönelimsel düzeni, cihaz performansını etkileyebilir. Kimya ve kimyasal mühendislikte de yönelimsel düzen, reaksiyon kinetiğini veya türev özellikleri yönelimlere bağlı olarak değiştirebilir. Biyoloji ve hareket bilimlerinde yönelimsel hareketler veya yönelimsel sinyaller, organizmaların yön bulma veya göç davranışlarını açıklamada kullanılır.

İlişkili terimler arasında yönelim, yönelimsel davranış ve anizotropi (yönelimin etkisiyle ortaya çıkan yön bağımlı özellikler) sayılabilir. Yönelimsel kavramı, özellikle yönlü ölçümler, yönlendirilmiş dizilimler ve yönete bağlı davranışlar bağlamında sıkça kullanılır. Bu nedenle farklı disiplinlerde yönelimsel ifadeler, yön veya yönelim bağımlılığını vurgulamak için tercih edilir.