yapamayabilme

Yapamayabilme, Türkçe dilbilgisi bağlamında, yapabilmek kökünden türeyen bir modal yapı olan yapabilmenin olumsuz yönünü ve olasılık kavramını ifade eden bir kavramdır. Bu türev, bir eylemi yapma kapasitesinin mevcut olmayabileceğini veya belirli koşullarda bu kapasitenin mümkün olmayacağını belirtmek için kullanılır. Günlük dilde sık karşılaşılmayan, daha çok dilbilgisi ve semantik incelemelerde ele alınan bir kavramdır.

Yapamayabilme genellikle yapabilmek fiilinin yapısal olarak olumsuz ve olası anlamları bir araya getirerek oluşturulur. Bu durum, eylemin gerçekleştirilebilme ihtimalinin belirsiz veya düşük olduğu durumları betimlemek için kullanılır. Yapı, ilgili cümlede olasılık, kapasite ve koşulluluk gibi modal anlamları birlikte taşır; fiil kipleriyle birlikte kullanıldığında, geleceğe veya geçmişe dair belirsizlikler de ifade edebilir.

Kullanımına örnekler:

- Bu görevi bugün yapamayabilme ihtimali var. (There is a possibility that I may not be able to do this task today.)

- Yapamayabilme kavramı, modal fiillere ilişkin olasılık ve kapasite arasındaki ilişkiyi inceleyen dilbilgisi çalışmalarında tartışılır.

Yapamayabilme, yapabilme (ability to do) kavramının olumsuz ve ihtimalli yönünü inceleyen bir terim olarak kabul edilir. Güncel Türkçe metinlerde nadiren kullanılsa da, modal yapılar ve Türkçe türetme kuramları bağlamında anlamlı bir göstergedir.