türet

Türet, Türkçe'de türetmek fiilinden türeyen bir kavramdır ve genel olarak mevcut bir kaynaktan yeni bir şey üretmek, elde etmek veya türetmek anlamına gelir. Bu kapsamda türetmek, yaratmak, ortaya koymak ya da sonuç çıkarmak gibi anlamları kapsar. Dilbilim ve matematik gibi teknik alanlarda özel kullanımları bulunmaktadır. Türetme veya türetim terimleri, bu süreçlerin adımlarını betimlemek için kullanılır. Türetmenin özne ve bağlamına göre türeten, türetilen ve türetilen kavramlar da dile girer.

Dilde türetme, kelime köklerine ekler ekleyerek yeni kelimeler üretme sürecidir. Türkçe, eklemeli (agglutinative) bir dildir; bu, türetme yoluyla pek çok yeni kelimenin ortaya çıkabildiği anlamına gelir. Derivation olarak adlandırılan bu süreçte köke farklı ekler getirilerek anlam bağlılığı korunur. Örnekler arasında güzel kökünden güzellik (beauty) türetilmesi, kalem kökünden kalemlik (pen holder) türetilmesi ve göz kökünden gözlük (glasses) türetilmesi sayılabilir. Bazı türetmeler, zamanla bağımsız kelimeler olarak lexicalize olur ve günlük dilde sabitleşır.

Matematik ve mantık alanında türetmek, bir ifadenin veya kavramın türetilmesi ya da sonuç çıkarmak anlamında kullanılabilir. Ancak matematikte fonksiyonun değişimini ifade eden temel terim türev olduğundan, teknik metinlerde türetmek, türevi hesaplamak veya bir kanıtla bir sonuca ulaşmak için kullanılan daha genel bir ifadedir. Bu ayrım, türetmenin ifade ettiği işlemin türüne bağlı olarak değişir.