trichlorürler

Trichlorürler, merkez atomuna üç klor bağının bulunduğu kimyasal bileşiklerdir ve genel formülü MCl3’tür. M, metal veya ametal olabilir ve çoğu durumda +3 oksidasyon durumuna sahiptir. Bileşikler, merkez atomun elektronegatifliğine bağlı olarak kovalent ve moleküler veya polimerik/koordinasyon yapılarında bulunabilir.

Yapı açısından trichlorürler iki temel gruba ayrılabilir. Moleküler, kovalent karakterli trichlorürler arasında fosfor trikloro (PCl3), arsenik trikloro (AsCl3) ve antimon trikloro (SbCl3) vardır; bu tür bileşikler tipik olarak trigonal piramidal koordinasyon bölgelerine sahiptir. Öte yandan alüminyum triklorür (AlCl3) ve krom trikloro (CrCl3) gibi bazı bileşikler polimerik veya karmaşık koordinasyon ağları oluşturabilir; AlCl3 çoğunlukla Al2Cl6 dimer formunda bulunur ve Lewis asidi olarak önemli bir rol oynar.

Üretim ve tepkimler açısından trichlorürler genellikle ilgili elementi klor ile reaksiyona sokularak veya daha yüksek halojen bileşiklerinden türetilerek elde edilir. Hidroklorik asit içeren çözeltilerde veya uygun çözücülerde stabil hale gelirler ve su ile reaksiyona girerek hidrojen klorür (HCl) ve oksitleşme ürünleri oluşturabilirler.

Kullanım alanları ve güvenlik açısından trichlorürler çeşitli endüstriyel uygulamalarda temel rol oynar. AlCl3, Lewis asidi olarak Friedel-Crafts tipi reasiyonlarda katalizör olarak kullanılır; FeCl3 çözeltileri metal yüzeylerin asitleme ve baskı boyama işlemlerinde çözücü olarak işlev görür. PCl3, organofosfor bileşiklerinin sentezi ve belirli klorürleme süreçlerinde kullanılan bir klorürleyici agenttir. Nitrik trikloro (NCl3) gibi bazı trichlorürler ise aşırı tehlikeli ve patlayıcı özellikler gösterebilir. Tüm trichlorürler genellikle korozif, toksik olabilir ve suyla temaslarında şiddetli hidroklorür hidrojen üretimine yol açtıkları için dikkatli uygulanmalıdır.