tilshunoslikda

Tilshunoslik, tilning tabiatini, tuzilishini, ishlatilishini va taraqqiyotini ilmiy yo‘llar bilan o‘rganadigan fan hisoblanadi. U tilning umumiy qonuniyatlarini aniqlash, har bir tilning o‘ziga xosliklarini tushunish, til tizimini tasvirlash hamda til o‘zgarishini tadqiq qilishga qaratilgan. Tilshunoslikda maqsad til strukturasi va funksiyalarini ochib berish, til va muloqot hamda jamiyat o‘rtasidagi bog‘liqliklarni izohlashdir.

Tilshunoslikning asosiy yo‘nalishlari fonetika va fonologiya (biz ovozlar va tovush tizimini o‘rganamiz), morfologiya (so‘zshakllanish), sintaksis (gap qurilishi), semantika (ma’no) hamda pragmatika (til ishlatilishi kontekstga qarab). Shuningdek tarixiy tilshunoslik, tarjima tilshunosligi, tipologiya, sotsiolingvistik, psiholingvistik kabi yo‘nalishlar keng tarqalgan. Amaliy tilshunoslik esa til o‘rgatish, lug‘atlashtirish, tarjima texnologiyalari, kompyuter linguistikasi va til istiqbollari kabi amaliy qo‘llanishlarni o‘z ichiga oladi.

Metodlar keng qamrovli bo‘lib, korpus lingvistikasi, maydon tadqiqotlari, descrpiptiv hamda eksplorativ tahlillar, eksperimentlar va kompyuter modelidan foydalanishni o‘z ichiga oladi. Tilshunoslik tahlilchilari til qonuniyatlarini umumlashtirishga intiladi, lekin har bir tilning kelib chiqishi va tarixiy rivojlanishini ham alohida ko‘rib chiqadi.

O‘zbek tilshunosligi ham soha ichida tahliliy tadqiqotlar, dialektologiya, leksikografiya va nutqni kompyuter yordamida tahlil qilish yo‘nalishlarini rivojlantiradi, til-o‘qitish, tarjima hamda axborot texnologiyalarini qo‘llab-quvvatlaydi.