taugaskaða

Taugaskaða er skaði á taugakerfi sem getur truflað tilfinningar, hreyfigetu eða sjálfvirka starfsemi sem taugakerfið stýrir. Skaðinn getur orðið í einum taugum eða mörgum og getur verið mildur eða alvarlegur, allt eftir tegund og umfang skaðans.

Orsakir taugaskaða eru fjölbreyttar. Algengustu eru áverkar og þrýstingur á taugum, til dæmis vegna skorna, sárs eða beina sem þrýstir á taugakerfið. Langvarandi þrýstingur, t.d. vegna íhluta eða vinnuaðstæðna, getur líka valdið taugaskaða. Aðrir orsakasþættir eru sykursýki og aðrir dreifðir taugakvillir, sýkingar og eitrun sem snerta taugakerfið, geislun sem notuð er við meðferð krabbameins og sum lyf sem geta valdið taugaspennu eða taugaskaða.

Skyn- og motorískar einkenni tíðast; fólk getur fundið fyrir nálægð, dofa, skyntruflunum, brennandi eða rafstrauma-líku sársauka, ásamt slæmri eða mismikilli kraftmissi í vöðvum og minnkun á hreyfigetu. Eftir föst skaða er mikilvægt að meta umfang með taugaleiðniviðmiðum (taugaleiðni-próf) og rafleiðni (EMG) ásamt myndgreiningu til að greina staðsetningu og orsök. Meðferð beinist að orsakavaldanum og felur oft í sér verkjalyf, taugaverndandi lyf (t.d. gabapentin eða pregabalin), fysioterapi og ergoterapia. Sú tilgáta um skaða í taugakerfi getur krafist skurðaðgerðar til að minnka þrýsting eða endurvekja taugatengingar þegar mögulegt er.

Forsendur bata eru háðar tegund taugaskaða og árangri meðferð. Mild neuropraxía getur batnað innan vikum til mánaða, en alvarlegri taugaskaðar (axonotmesis eða neurotmesis) geta látið eftir varanleg einkenni eða þurfa langt time rehabilitation. Forvarnir enda á bestu mögulegu stjórn á orsökum, réttum vinnuaðstæðum og góðri stjórn sykursýkis eða annarra undirliggjandi sjúkdóma.