söluefni

Söluefni er efni sem leysist upp í lausnarefni og verður hluti lausnarinnar. Lausn samanstendur af tveimur meginþættum: söluefni og lausnarefni. Söluefni er oft sá þáttur lausnarinnar sem er í minni massa eða fjölda atóma en lausnarefni. Þegar söluefni leysist dreifist það jafnt í lausnina og myndar eina samfellda lausn.

Leysni söluefnis (leysanleiki) fer eftir eðli söluefnis og lausnarefnis, hitastigi og, ef söluefni er gas, þrýstingi. Reglan „líkur leysir líkt“ er oft notuð: ef efnin hafa sambærilega byggingu eða polarity leysast þau oftar upp í hvert öðru. Sum söluefni hafa háan leysanleika við tiltekið hitastig, aðrir leysast minna með hækkandi hita. Gasar leysast oft meira fyrir ákveðin hitastig en fyrir háan hita, og áhrif þrýstings eru sérstaklega merkileg fyrir gassötu.

Til að lýsa söluhleysi eru notuð ýmis mæliþættir, meðal annars þéttleiki söluefnis í lausn (t.d. mól/L eða mol/kg), hlutfall massans (mass percent) og mola- eða fjarðarhlutfall (mole fraction).

Dæmi: NaCl leysist í vatni og myndar hrein lausn; sykri leysist einnig í vatni; súrefni og CO2 leysast í vatni í háð hitastigi og þrýstingi.

Notkun söluefnis er mikilvæg í efnafræði, líffræði, lyfjagerð, umhverfisfræði og daglegu lífi, þar sem skilningur á leysanleika hjálpar við uppskriftir, hreinsun og uppbyggingu lausna.