shëndet

Shëndeti është një gjendje e mirë fizike, mendore dhe shoqërore, dhe jo vetëm mungesa e sëmundjes ose paaftësisë. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), shëndeti përfshin mirëqenien në këto drejtime dhe lidhet ngushtë me kushtet e jetesës, mjedisin dhe mënyrën e jetesës.

Dimensionet e shëndetit përfshijnë shëndetin fizik (aftësia për të kryer aktivitetet e përditshme, mbrojtja kundër sëmundjeve, ushqimi i mirë dhe aktiviteti fizik), shëndetin mendor (stabilitet emocional, aftësia për të menaxhuar stresin) dhe shëndetin shoqëror (cilësia e marrëdhënieve, pjesëmarrja në komunitet).

Determinantët e shëndetit janë të ndërlidhur: faktorët gjenetikë, kushtet socioekonomike, aksesueshmëria dhe cilësia e shërbimeve shëndetësore, mjedisi dhe politikat publike. Matjet kryesore për shëndetin përfshijnë jetëgjatësinë, ngarkesën e sëmundjeve dhe vlerësimet e shëndetit nga vetë personi (vlerësimi i shëndetit të vet); ndonjëherë përdoren indeksët DALY—Disability-Adjusted Life Year dhe HALE—Health-Adjusted Life Expectancy.

Në plan global, shëndeti paraqet dallime të mëdha ndërmjet vendeve dhe brenda tyre. Sfida përfshin sëmundjet kronike, pandemitë, varfërinë, ndryshimet klimatike dhe nevojën për sisteme shëndetësore të qëndrueshme, të barabarta. Qasja në parandalim, vaksinime dhe kujdes primar dhe rehabilitim është kyç në përmirësimin e shëndetit publik.