setningarflokkarnir

Setningarflokkarnir er hugtak í íslenskri málfræði sem lýsir byggingu setninga eftir fjölda og gerð setningleika og hvernig þeir eru tengdir. Hugtakið er notað til að greina hvernig fullyrðingar, spurningar og skipanir eru framsettar og hvernig setningar tengjast í meira samhengi.

Helstu flokkar setningarflokkanna eru einfaldar setningar, samsettar setningar, tengingarsetningar og blandsetningar. Einfaldar setningar innihalda eina frumlóstu setningu eða eina meginsetningu; þær nota ekkert eða fátt af undirsetningum. Samsettar setningar innihalda tvær eða fleiri sjálfstæðar setningar tengdar með samtengjum eins og og, eða, en eða með forættri merkingu þannig að heildin telur fleiri en einn meginsetningu. Tengingarsetningar, oft nefndar undirsetningarsetningar, innihalda eina sjálfstæða setningu og eina eða fleiri undirsetningarsetningar sem koma með tengjum eins og að, ef, þegar, þar sem, því að eða sem. Blandsetningar sameina bæði sjálfstæðar setningar og undirsetningar, að því gefnu að þær innihaldi að minnsta kosti eitt hvorutveggja.

Dæmi fyrir hvert tegund:

- Einföld setning: Húsið stendur.

- Samsett setning: Húsið stendur og garðurinn er grænn.

- Tengingarsetning: Ég fer heim ef ég hef tíma.

- Blandsett setning: Ég ætlaði að fara heim þegar ég sofnaði, en rigningin kom í veg fyrir það.

Setningarflokkarnir eru notaðir í kennslu og málstofum til að sía uppbyggingu setninga, rétt til skásetningar og merkingu í rituðu máli.