parametër

Parametër is the Albanian term for parameter, a quantity that defines or characterizes a system, model, function, or process. The word derives from the Greek parámetron (para meaning beside and metron meaning measure) and has entered Albanian through European scientific terminology.

Në matematikë dhe statistikë, një parametër është një vlerë që përcakton sjelljen e një modeli ose funksioni. Parametrat mund të jenë konstante të panjohura që duhet të përcaktohen për të përshkruar një marrëdhënie ose shpërndarje. Shembuj të zakonshëm: mesatarja popullore μ ose varianca σ^2 si parametra të një popullimi, ose parametra të një funksioni si y = a + b x ku a dhe b janë parametra.

Në informatikë dhe inxhinieri, parametri shpesh njihet si vlera hyrëse që i përcaktin veprimet e një funksioni ose algoritmi. Formal parametër (përkufizimi) është vlera që transferohet brenda një procedure, ndërsa parametri aktual është vlera e dorëzuar gjatë një thirrjeje të funksionit. Në sistemet e kontrollit dhe shkencën e të të dhënave, parametra mund të referohet edhe ndaj përmasave si konçrimet, koha e përgjigjes ose forcimi.

Në estimim dhe në mësimnxënien makinerike, parametra të panjohur mësohen nga të dhënat (për shembull me metodën maksimum likelihood ose inferencën Bayesian). Një ngarkesë tjetër është dallimi midis parametrit dhe hiperapararametit: hiperaparametrat vendosen para trajtimit dhe nuk mësohen nga të dhënat.

Në fusha si gjuitika dhe fizikap, parametrat përdoren për të shpjeguar variacionet ndërmjet gjuhëve ose materialeve të ndryshme, duke ndihmuar në ndërtimin e modeleve të përgjithshme.