obstrüksiyon

Obstrüksiyon, bir geçidin veya kanalın normal akışını kesen ya da kısıtlayan durumları ifade eder. Tıbbi bağlamda en sık gastrointestinal sistem, solunum yolları, üriner sistem ve damar yapılarında görülür. Obstrüksiyonlar geçici veya kalıcı, akut veya kronik olabilir ve çoğu durumda altta yatan nedeni belirlemek için hızlı değerlendirilmeyi gerektirir.

Genel olarak mekanik (fiziksel blokaj) obstrüksiyon ile fonksiyonel (paralitik) obstrüksiyon ayrımı yapılır. Mekanik obstrüksiyon dışarıdan gelen basınç, darlık veya tıkaçlar; yapışıklıklar, fıtıklar, tümörler, volvulus gibi nedenlerle geçidin anatomik olarak kapatılmasıdır. Fonksiyonel obstrüksiyon ise sinir veya hareket kabiliyetindeki bozgunlar nedeniyle geçişin koordineli hareket edememesi durumudur.

En sık görüleni gastrointestinal obstrüksiyondur. Bağırsak tıkanıklığının nedenleri arasında yapışıklıklar, fıtıklar, tümörler, volvulus ve inflamatuar bağırsak hastalıkları bulunur. Üriner obstrüksiyon taşlar, darlıklar veya tümörler nedeniyle gelişebilir. Solunum obstrüksiyonu yabancı cisim, ödem, enfeksiyonlar veya altta yatan hastalıklar, damar obstrüksiyonu ise pıhtı veya emboli nedeniyle dokulara kan akışını engeller.

Belirtiler, obstrüksiyonun türüne bağlı olsa da genellikle karın ya da göğüs ağrısı, kusma, şişkinlik, gaz veya dışkı çıkışında azalma ya da duraklama gibi bulgularla ortaya çıkar. Tanı fiziki muayene, görüntüleme yöntemleri (röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi) ve kan testleriyle konulur. Tedavi altta yatan nedene yönelir; sıvı-elektrolit dengesinin sağlanması, ağrı kontrolü ve gerektiğinde geçişin açılması için girişimler içerir. Mekanik obstrüksiyon çoğu durumda cerrahi veya endoskopik müdahale gerektirebilirken fonksiyonel obstrüksiyonda altta yatan nedenin tedavisi ön plandadır.

Prognoz, neden ve hasarın ciddiyetine bağlıdır. Erken tanı ve uygun tedavi komplikasyonları azaltır. Önlemler, risk faktörlerinin yönetimini ve uygun akut bakım süreçlerini içerir.