nukleotidi

Nukleotidet janë njësitë themelore të acideve nukleike (DNA dhe RNA) në biologji. Secili nukleotid përbëhet nga një bazë nitrogjene, një sheqer pentoz (deoksiribozë në DNA ose ribozë në RNA) dhe një ose më shumë grupe fosfate.

Ndryshe nga një nukleosid, një nukleotid përfshin një fosfat që lidhet me karbonin 5' të sheqerit. Shkëputja i bashkon njësi me tjetrën në zinxhirin fosfodiester të acideve nukleike, duke formuar lidhje të qëndrueshme gjatë ruajtjes dhe transmetimit të informacionit gjenetik.

Bazat nitrogjene ndahet në dy familje: purinat (adeninë A dhe guanin G) dhe pirimidinat (citozinë C, tyminë T në DNA dhe uracil U në RNA). Në DNA përdoret tymina, ndërsa në RNA uracili zë vendin e saj. Kështu, kombinimet e bazave përcaktojnë informacionin gjenetik të një organizmi.

Funksionet kryesore të nukleotideve përfshijnë ruajtjen dhe transmetimin e informacionit gjenetik, transferimin e energjisë (p.sh. ATP, GTP) dhe rolin si kofaktorë ose sinjalizues në reaksione metabolike (për shembull cAMP dhe cGMP). Nukleotidet dhe dinukleotidet janë gjithashtu pjesë kyçe të kofaktorëve të enzimave (p.sh. NAD+, FAD, CoA).

Metabolizmi i nukleotideve përfshin sintezën de novo dhe rikuperimin (salvage), degradimin dhe riciklimin në bazë dhe fosfate; dNTP-t janë burimet kryesore për sintezën e ADN-së, ndërsa NTP-t përdoren për transkriptimin dhe sintezën e energjisë.